Erfelijke aanleg voor kanker
Kanker is niet één ziekte. Er zijn meer dan 100 verschillende soorten kanker. Een ding is hetzelfde: bij alle kankers is de rem op de groei van de cellen kapot. De cellen stoppen niet met groeien en delen, ook niet als er genoeg cellen zijn. Hierdoor ontstaat een tumor, dit heet ook wel gezwel. Een tumor kan het gezonde weefsel eromheen wegdrukken. Een tumor kan kwaadaardig of goedaardig zijn. Kanker heeft niet altijd een tumor, bijvoorbeeld bij bloedkanker. De kankercellen zitten dan los in het bloed.
Kwaadaardige tumor
Als iemand een kwaadaardige tumor heeft, is het kanker. Soms gebruiken dokters het woord maligne of maligniteit hiervoor.
Kwaadaardige tumoren kunnen binnendringen in weefsels er omheen. En er kunnen cellen van zo’n tumor (kankercellen) losraken. Deze cellen kunnen via het bloed en/of weefselvloeistof (lymfe) ergens anders in het lichaam terechtkomen.
Daar kunnen ze ook uitgroeien tot kwaadaardige tumoren. Dit zijn uitzaaiingen. Dokters noemen dit ook wel metastasen.
Goedaardige tumor
Een goedaardige tumor is geen kanker. Soms noemen artsen dit een benigne tumor.
Een goedaardige tumor dringt niet binnen in andere weefsels. Het zaait ook niet uit naar andere delen van het lichaam. Toch kunnen ze problemen geven. Bijvoorbeeld als ze tegen weefsels, organen of zenuwen er om heen drukken. Een goedaardige tumor kan soms wel kwaadaardig worden.
Oorzaken
Kanker ontstaat door verschillende oorzaken. Bijvoorbeeld door roken, te veel zonlicht of schadelijke stoffen.
Bij 5% van de mensen met kanker, is een erfelijke aanleg de belangrijkste oorzaak. Zij hebben een afwijking in een gen waardoor de kans op één bepaalde vorm van kanker veel groter is. Of ze hebben kans op een bepaalde combinatie van kankersoorten. Niet iedereen met zo’n erfelijke aanleg voor kanker, krijgt kanker. Het kan dan lijken alsof de ziekte een generatie heeft overgeslagen.
Soms komt in een familie kanker vaak en op jonge leeftijd voor, terwijl er geen afwijking in de genen (mutatie) gevonden is. Misschien is er een groter risico op kanker in de familie, vooral voor ouders, broers, zussen en kinderen. Dit noemen we familiaire aanleg voor kanker. Je kunt niet onderzoeken of iemand de aanleg heeft, omdat er geen mutatie is die deze kanker veroorzaakt.
Soorten (aanleg voor) kanker
Soms is er een bepaalde combinatie van soorten kanker in een familie. Dat kan bijvoorbeeld bij een erfelijk (tumor)syndroom. Hierbij kunnen ook goedaardige tumoren ontstaan.
Bij een erfelijke aanleg voor kanker komt de kanker vaak ook op jongere leeftijd dan niet-erfelijke kanker. Dit kan dan ook reden zijn voor voorspellend DNA-onderzoek.
Deze ziektes of syndromen die op onze website staan, geven een grotere kans op kanker:
- Albinisme
- BAP1-tumorpredispositiesyndroom
- Beckwith-Wiedemann syndroom
- Birt-Hogg-Dubé syndroom
- Bloom Syndroom
- Costello syndroom
- Ziekte van Cowden
- Diamond-Blackfan anemie
- Hereditair Mamma (Ovarium) Carcinoom, ofwel erfelijke borstkanker en/of erfelijke eierstokkanker.
- Erfelijke aanleg voor melanoom (FAMMM syndroom)
- Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP)
- Fanconi anemie
- Gorlin syndroom
- Hereditaire Leiomyomatosis en niercelcarcinoom (HLRCC)
- Li-Fraumeni syndroom
- Lynch syndroom (HNPCC)
- Multipele endocriene neoplasie type 1 (MEN1)
- Multipele endocrien neoplasie type 2 (MEN2)
- MUTYH geassocieerde polyposis
- Neurofibromatose 1 en Neurofibromatose 2
- NTHL1 geassocieerde polyposis
- Nijmegen breuksyndroom
- Erfelijke paragangliomen
- Peutz-Jeghers syndroom
- Rothmund-Thomson syndroom
- Tubereuze Sclerose Complex (TSC)
- Von Hippel-Lindau syndroom (VHL)
- WAGR syndroom
- Werner syndroom
Bij de volgende soorten kanker speelt erfelijkheid SOMS een rol
- Alvleesklierkanker
- Bijnierschorscarcinoom
- Borstkanker
- Darmkanker
- Eierstokkanker
- Erfelijke paragangliomen en feochromocytomen
- Leukemie
- Maagkanker
- Multipele osteochondromen
- Neuroblastoom
- Prostaatkanker
- Slokdarmkanker
- Ziekte van Lhermitte-Duclos: een goedaardige tumor in de kleine hersenen
- Zaadbalkanker
-
Meer info voor patiënten
- Interviews over erfelijke aanleg voor borstkanker:
'Ik merk dat vriendinnen het niet meteen begrijpen'- Anne-Roos'Ik wilde zelf beslissen of en wanneer ik me liet testen'- Rita 'In ons gezin kunnen we hier uren over praten'- Dètje'Ik dacht: chop, chop, die borsten eraf en alles is weer goed'-Anna - Interviews over Lynch syndroom: 'Ik voelde het als mijn verantwoordelijkheid om iedereen te informeren'- Raya 'Als mijn kinderen het hebben, vind ik dat erger dan dat ik het heb'- Albert
- Interview over prostaatkanker in de familie: 'Dit soort onderwerpen wordt in alle openheid besproken'- Pieter
Andere links: - Familie vertellen over de erfelijke aanleg voor kankerHoe kun je je voorbereiden en hoe kun je het aanpakken? Tips en achtergrondinformatie.
- Kanker en erfelijkheid: hoe vertel ik het mijn familie?Brochure
- Erfelijke aanleg voor kanker in de familieHeb jij erfelijke aanleg voor kanker? Dan hebben sommige van jouw familieleden deze aanleg misschien ook. Kijk wat Lina en haar broers deden toen duidelijk werd dat Lina een erfelijke aanleg voor kanker had
- Stichting Opsporing Erfelijke Tumoren (STOET) Landelijke registratie van families waarin waarschijnlijk een erfelijke vorm van kanker voorkomt.
- Kanker.nl Informatie over kanker, ervaringen van anderen, hulp en ondersteuning.
- NFKNederlandse Federatie van Kankerpatiënten organisaties
- Rondom kankerVoor patiënten, naasten en mantelzorgers.
- Interviews over erfelijke aanleg voor borstkanker:
-
Meer info voor artsen
- Erfelijke en familiaire tumoren: richtlijnen voor diagnostiek en preventieVKGN-StOET
- Het informeren van familieleden bij erfelijke aandoeningen (Landelijke richtlijn, oktober 2019)
-
Expertisecentra
Kijk bij de informatie over de afzonderlijke soorten kanker.