Dyskeratosis congenita
Dyskeratosis Congenita (DC) is een erfelijke ziekte van de telomeren. Telomeren zitten aan de uiteinden van chromosomen. Ze beschermen de chromosomen. Telomeren worden meestal korter elke keer als een cel zich deelt. Op een bepaald moment zijn de telomeren zo kort dat de cel sterft. Dit zorgt voor veroudering van je lichaam. Sommige cellen in je lichaam blijven je hele leven delen. In die cellen worden telomeren langer gehouden.
Bij iemand met DC kunnen telomeren niet goed langer gehouden worden. Daardoor krijgt iemand vooral problemen op plekken in het lichaam waar cellen een leven lang blijven delen, zoals in de huid, de nagels en in het beenmerg.
Kenmerken die iemand met DC bijvoorbeeld kan hebben::
- Donkere en/of lichte vlekken op de huid
- Dunne nagels met een andere vorm
- Witte plekken in de mond
- Het beenmerg maakt niet genoeg nieuwe cellen (beenmergfalen)
- Voor de leeftijd van 30 jaar helemaal grijs zijn
- Longfibrose
- Bepaalde soorten kanker. Bijvoorbeeld acute myeloïde leukemie (AML)
Iemand met DC kan ook nog allerlei andere kenmerken hebben. Het verschilt van persoon tot persoon welke kenmerken dat zijn.
Er zijn drie ernstige vormen van DC die op de kinderleeftijd beginnen:
- het Hoyeraal-Hreidarsson syndroom. Bij dit syndroom zijn bijvoorbeeld de kleine hersenen niet goed ontwikkeld.
- Het Revesz syndroom. Iemand heeft dan bijvoorbeeld ook een ziekte van het netvlies.
- Het Coats plus syndroom. Extra kenmerken die iemand ken hebben zij osteopenie en wijdere bloedvaten in de maag en darmen.
Heb je een vraag? erfolijnerfocentrum.nl (subject: Vraag, body: Mail%20ons%20uw%20vraag%3B%20binnen%205%20werkdagen%20ontvangt%20u%20een%20antwoord.%20%0A%0AMijn%20vraag%20is%3A%20%0A) (Mail) ons.
-
Andere namen voor deze ziekte
Zinsser-Cole-Engman syndroom
-
Hoe wordt deze ziekte vastgesteld?
Dokters kunnen denken aan DC als iemand een aantal van de kenmerken heeft die hierboven staan.
Dokters kunnen dan ook onderzoeken of iemand kortere telomeren heeft dan normaal voor mensen van dezelfde leeftijd. Met DNA-onderzoek kan gekeken worden of iemand een afwijking heeft in de genen die past bij DC. -
Is er behandeling voor deze ziekte?
DC gaat niet over. De kenmerken kunnen van persoon tot persoon verschillend zijn. Daarom bepaalt een team van specialisten welke behandeling op maat mogelijk is.
Iemand kan controle-onderzoeken krijgen. Dan is het soms mogelijk om problemen door DC minder te maken of te voorkomen. -
Hoe vaak komt het voor?
We weten niet hoe vaak DC voorkomt.
-
Wat is de oorzaak van deze ziekte?
Op dit moment zijn er verschillende veranderingen in genen bekend die een oorzaak kunnen zijn van DC, en van ziekten van de telomeren die daarop lijken.
Door die veranderingen kunnen telomeren niet goed langer gehouden worden.
De meeste mensen hebben een verandering in één van de volgende genen: het CTC1-gen, het DKC1-gen, het RTEL1-gen, het TERC-gen, het TERT-gen, of het TINF2-gen. -
Is deze ziekte erfelijk?
Dyskeratosis congenita kan op verschillende manieren erfelijk zijn: autosomaal dominant, autosomaal recessief en X-gebonden.
Iemand kan ook de eerste in de familie zijn met de ziekte. Dan is de verandering bij die persoon zelf ontstaan (nieuwe afwijking).
In een volgende generatie kunnen familieleden eerder en ernstiger ziek worden. Ouders hebben dan kortere telomeren doorgeven aan hun kinderen. Dat noemen we anticipatie.
-
Kinderwens
Heb je kans op een kind met DC en wil je een kind? Dan heb je verschillende keuzes. Je kunt erover praten met je dokter. Mogelijk kan die je advies op maat geven. Hij of zij je verwijzen naar een erfelijkheidsarts. Het gesprek over de verschillende keuzes kun je voorbereiden.
Je kunt bij je arts informeren of embryoselectie (PGT) in jullie geval mogelijk is.
Heb je als vrouw DC en wil je zwanger worden? Praat er dan over met je arts. Die kan je informatie op maat geven.
-
Meer info voor patiënten
- Dyskeratosis CongenitaInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- UMC UtrechtInformatie over de aandoening en de behandeling
- MedlinePlus GeneticsInformatie in het Engels
- Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD)Informatie in het Engels, met een overzicht van hoe vaak bepaalde kenmerken voorkomen
- Team TelomereInternationale organisatie voor patiënten en familie met dyskeratosis congenita en andere telomeer-aandoeningen. Informatie in het Engels
-
Meer info voor artsen
- Dyskeratosis CongenitaInformatieblad geschreven door erfelijkheidsartsen
- Dykseratosis CongenitaRichtlijnen VKGN-STOET
- Telomere Biology Disorders: comprehensive manualDiagnose- en behandelrichtlijnen
- Dyskeratosis congenetica (Orphanet)
- Revesz syndroom (Orphanet)
- Hoyeraal-Hrendarsson syndroom (Orphanet)
- OMIMFenotypische serie
- Dyskeratosis congenita and related telomere biology disorders (GeneReviews)
- Genetics of human telomere biology disordersRevy P, Kannengiesser C, Bertuch AA.Nat Rev Genet. 2023 Feb;24(2):86-108
-
Expertisecentra
-
- Expertisecentrum voor Oligodontie
- Erasmus MC - Erasmus Medisch Centrum
- Dr. Molewaterplein 40
- 3015 GD ROTTERDAM
- +31 (0)10 704 0704
- info@erasmusmc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC Expertisecentrum voor Zeldzaam Beenmergfalen
- LUMC - Leids Universitair Medisch Centrum
- Albinusdreef 2
- 2333 ZA LEIDEN
- +31 (0)71 526 9111
- Orpha.net Expertlink
-
- Amsterdam UMC Expertisecentrum voor Primaire Immuundeficienties en Beenmergfalen
- Amsterdam UMC
- Meibergdreef 9
- 1105 AZ AMSTERDAM
- +31 (0)20 566 9111
- ecza@amsterdamumc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC Expertisecentrum voor Zeldzame Aangeboren Afweerstoornissen en Stamceltransplantatie
- LUMC - Leids Universitair Medisch Centrum
- Albinusdreef 2
- 2333 ZA LEIDEN
- +31 (0)71 526 9111
- Orpha.net Expertlink
-
- AECO - Amsterdam UMC Expertisecentrum Ontwikkelingsstoornissen
- Kinderpolikliniek Klinische Genetica
- Meibergdreef 9
- 1105 AZ AMSTERDAM
- +31 (0)20 566 8000
- Orpha.net Expertlink
-
- ENCORE - Expertisecentrum Erfelijke Neuro-Cognitieve Ontwikkelingsstoornissen Rotterdam, Erasmus MC
- Afdeling Algemene Kindergeneeskunde
- Dr. Molewaterplein 40
- 3015 GD ROTTERDAM
- +31 (0)10 703 6146
- secretariaatalkg@erasmusmc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Radboudumc Expertisecentrum voor Aangeboren Ontwikkelingsstoornissen
- Sectie Klinische Genetica
- Geert Grooteplein-Zuid 10
- 6525 GA NIJMEGEN
- +31 (0)24 361 3946
- erfelijkheid@radboudumc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC-Juliana Kinderziekenhuis-Reinier de Graaf Gasthuis Expertisecentrum voor Zeldzame Aangeboren Afwijkingen en Verstandelijke Beperking
- LUMC - Leids Universitair Medisch Centrum
- Albinusdreef 2
- 2333 ZA LEIDEN
- +31 (0)71 526 9111
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC-Juliana Kinderziekenhuis-Reinier de Graaf Gasthuis Expertisecentrum voor Zeldzame Aangeboren Afwijkingen en Verstandelijke Beperking
- Juliana Kinderziekenhuis
- Els Borst-Eilersplein 275
- 2545 AA DEN HAAG
- +31 (0)70 210 0000
- Orpha.net Expertlink
-
- LUMC-Juliana Kinderziekenhuis-Reinier de Graaf Gasthuis Expertisecentrum voor Zeldzame Aangeboren Afwijkingen en Verstandelijke Beperking
- Reinier de Graaf Gasthuis
- Reinier de Graafweg 5
- 2625 AD DELFT
- +31 (0)15 260 3060
- Orpha.net Expertlink
-
- UMC Utrecht Expertisecentrum voor Systemische Auto-immuunziekten en Aangeboren Afweerstoornissen
- UMC Utrecht
- Heidelberglaan 100
- 3584 CX UTRECHT
- +31 (0)88 755 5555
- info@umcutrecht.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Radboudumc Expertisecentrum voor Immuundeficiëntie en Autoinflammatie
- Sectie Infectieziekten
- Geert Grooteplein-Zuid 10
- 6525 GA NIJMEGEN
- +31 (0)24 361 6504
- Orpha.net Expertlink
-
- Primaire Immuundeficiëntie Expertisecentrum
- Erasmus MC - Erasmus Medisch Centrum
- Dr. Molewaterplein 40
- 3015 GD ROTTERDAM
- +31 (0)10 704 0704
- info@erasmusmc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
- Maastricht UMC+ Expertisecentrum voor Genodermatosen
- Afdeling Dermatologie
- P. Debyelaan 25
- 6229 HX MAASTRICHT
- 31 (0)43 387 5292
- secr.dermatologie@mumc.nl
- Orpha.net Expertlink
-
-
Updatedatum
2 augustus 2023